John le Carre zmarł w wieku 89 lat: “Urodziłem się, żeby kłamać”

„Z wielkim smutkiem muszę podzielić się wiadomością, że David Cornwell, znany światu jako John le Carré, zmarł po krótkiej chorobie (nie związanej z COVID-19) w Kornwalii w sobotę wieczorem 12 grudnia 2020 r.”, stwierdził jego agent w oświadczeniu .

W przeciwieństwie do niekwestionowanego uroku  Jamesa Bonda Iana Fleminga, bohaterowie le Carre byli uwiłkani w zniuansowane sieci  brytyjskiego wywiadu

„To już nie jest strzelanina, George. Na tym polega problem” – mówi Connie Sachs, ekspert ds. Alkoholików sowieckich szpiegów na miejscu, w powieści „Smiley’s People” z 1979 roku.

„Jest szaro. Pół anioły walczą z półdiabłami. Nikt nie wie, gdzie są linie podziału” – mówi Sachs w ostatniej powieści trylogii Le Carre Karla.

Zdrada rodziny, kochanków, ideologii i kraju przewija się przez powieści le Carre’a, które wykorzystują oszustwo szpiegów jako sposób na opowiadanie historii narodów, zwłaszcza sentymentalnej klęski Wielkiej Brytanii, jej postimperialnego upadku.

Był to taki wpływ, że Oxford English Dictionary przyznał le Carre’owi wprowadzenie do popularnego języka angielskiego określeń szpiegowskich, takich jak “mole”, “honey pot” czy “pavement artist”

Brytyjscy szpiedzy byli wściekli, gdy le Carre przedstawił tajną służbę wywiadowczą MI6 jako niekompetentną, bezwzględną i skorumpowaną. Ale nadal czytają jego powieści.

David John Moore Cornwell urodził się 19 października 1931 r. w Dorset w Anglii,  jego matka, zrozpaczona niewiernością i niezaradnością finansową męża, porzuciła rodzinę, gdy miał pięć lat.

W wieku 17 lat w 1948 roku Cornwell opuścił Sherborne School , aby uczyć się niemieckiego w Bernie w Szwajcarii, gdzie zwrócił na siebie uwagę brytyjskich szpiegów.

Po pobycie w armii brytyjskiej uczył się języka niemieckiego w Oksfordzie, gdzie informował o swoich lewicowych studentach dla brytyjskiego krajowego wywiadu MI5.

Le Carre zaczął uczyć języków w Eton College, najbardziej ekskluzywnej szkole w Wielkiej Brytanii. Pracował również w MI5 w Londynie, zanim przeniósł się w 1960 do Secret Intelligence Service, znanego jako MI6.

Wysłany do Bonn, ówczesnej stolicy Niemiec Zachodnich, Cornwell walczył na jednym z najtrudniejszych frontów szpiegostwa zimnej wojny w Berlinie lat 60.

Kiedy wzniósł się mur berliński, le Carre napisał “The Spy Who Came in from the Cold,” w którym brytyjski szpieg zostaje złożony w ofierze za byłego nazistę, który stał się komunistą, który jest brytyjskim kretem.

„Jak myślisz, kim do cholery są szpiedzy?” – pyta Alex Leamas, brytyjski szpieg, który zostaje w końcu zastrzelony na murze berlińskim.

„To po prostu banda obskurnych, nędznych drani, takich jak ja: mali ludzie, pijaki, pedały, zdradzani mężowie, urzędnicy państwowi bawiący się w kowbojów i Indian, aby nieco rozjaśnić swoje zgniłe życie”.

Największa zdrada w historii brytyjskiego wywiadu dała mu materiał na arcydzieło.

Odkrycie, które rozpoczęło się w latach pięćdziesiątych XX wieku od dezercji Guya Burgessa i Donalda Macleana, że ​​Sowieci prowadzili szpiegów rekrutowanych w Cambridge w celu penetracji brytyjskiego wywiadu, podważyło zaufanie do niegdyś legendarnych służb.

Le Carre wplótł historię zdrady do trylogii Karla, zaczynając od powieści „Tinker Tailor Soldier Spy” z 1974 roku, a kończąc na „Smiley’s People” (1979).

Po upadku Związku Radzieckiego,   le Carre skupił się na tym, co postrzegał jako zepsucie porządku światowego zdominowanego przez Stany Zjednoczone.

Od skorumpowanych firm farmaceutycznych, palestyńskich bojowników i rosyjskich oligarchów po oszukujących amerykańskich agentów i, oczywiście, perfidnych brytyjskich szpiegów, le Carre przedstawił przygnębiający obraz chaosu świata po zimnej wojnie.

„Nowy realizm amerykański, który jest niczym innym jak wulgarną potęgą korporacji przykrytą demagogią i oznacza tylko jedno: Ameryka we wszystkim postawi Amerykę na pierwszym miejscu” – napisał w przedmowie do „Krawca z Panamy”.

Ale ile w jego powieściach było prawdą?

„Jestem kłamcą” – stwierdził Le Carre  biografowi Adamowi Sismanowi. „Urodzoiłem się, by kłamać, do tego zostałem wychowany i wyszkolony przez branżę, która zajmuje się kłamstwem zawodowo, a następnie praktykował w nim jako powieściopisarz”.