Trudeau wprowadzi stan wyjątkowy

Jak informuje CBC, premier Justin Trudeau zapowiedział swojemu klubowi, że powoła się na nigdy wcześniej nie używaną ustawę o sytuacjach nadzwyczajnych, aby dać rządowi federalnemu dodatkowe uprawnienia do rozprawienia się z protestami wolnościowymi w całym kraju.

Premier federalny poinformował w poniedziałek rano premierów o swojej decyzji.

Ustawa o sytuacjach nadzwyczajnych, która zastąpiła ustawę o środkach wojennych w latach 80., definiuje krajową sytuację nadzwyczajną jako doraźną „pilną i krytyczną sytuację”, która „poważnie zagraża życiu, zdrowiu lub bezpieczeństwu Kanadyjczyków i ma takie proporcje lub charakter, że przekracza zdolność lub upoważnienie prowincji do uporania się z nią”.

Ustawa daje specjalne uprawnienia do reagowania na sytuacje kryzysowe mające wpływ na dobro publiczne (klęski żywiołowe, wybuchy chorób), porządek publiczny (niepokoje społeczne), sytuacje kryzysowe o zasięgu międzynarodowym lub sytuacje wojenne.

Daje ona gabinetowi możliwość „podjęcia specjalnych środków tymczasowych, które mogą nie być odpowiednie w normalnych czasach”, aby poradzić sobie z „pilną i krytyczną sytuacją” i wynikającymi z niej skutkami, ale nadal podlega  Karcie Praw i Wolności i jej nie zawiesza.

Gdy gabinet ogłosi stan wyjątkowy, zaczyna on obowiązywać od razu — ale rząd nadal musi udać się do parlamentu w ciągu siedmiu dni, aby uzyskać zgodę. Jeśli Izba Gmin lub Senat zagłosuje przeciwko wnioskowi, deklaracja nadzwyczajna zostaje odwołana.

Lider NDP Jagmeet Singh powiedział w poniedziałek, że chociaż postrzega decyzję premiera o skorzystaniu z ustawy o sytuacjach nadzwyczajnych jako „dowód porażki przywództwa”, poprze deklarację – co powinno zapewnić jej przepchnięcie  przez  mniejszościowy parlament.

Jack Lindsay, profesor nadzwyczajny na   Brandon University w Manitobie, powiedział, że jednym z pierwszych kroków w powołaniu się na ustawę o sytuacjach nadzwyczajnych jest wykazanie przez rząd, że istnieje stan wyjątkowy. „Będą musieli zasadniczo udowodnić że jest to stan wyjątkowy w całym kraju” – powiedział. „W zasadzie będzie argumentował, że ci kierowcy ciężarówek w zasadzie stwarzają zagrożenie dla bezpieczeństwa Kanady”.

Leah West, adiunkt w dziedzinie studiów międzynarodowych na Uniwersytecie Carleton, która opublikowała książkę o prawie bezpieczeństwa narodowego, kwestionuje spełnienie tego progu. „Aby powołać się na stan wyjątkowy, rząd musiałby wykazać, że te protesty zagrażają bezpieczeństwu Kanady, naszej suwerenności lub integralności terytorialnej” – powiedziała. „Mam poważne obawy związane z zaniażniem progów prawnych, aby powołać się na najpotężniejsze prawo federalne, jakie mamy”.

Inaczej widzi to Errol Mendes, profesor prawa konstytucyjnego i międzynarodowego na Uniwersytecie w Ottawie. „Jeśli spojrzeć na to, co wydarzyło się nie tylko w Ottawie, ale także w Ambassador Bridge i Coutts w Alta. oraz w Kolumbii Brytyjskiej, zasadniczo mamy do czynienia z ogólnokrajową sytuacją kryzysową” – powiedział CBC News Network.

Zgodnie z ustawą rząd nie może przejmować bezpośredniej kontroli nad siłami policyjnymi, powiedział Lindsay. „Mogą regulować i zakazywać zgromadzeń publicznych i podróży, a następnie regulować lub zakazywać korzystania z określonych budynków” – powiedział.

„Przypuszczam, że mogliby na przykład wydać przepisy określające, gdzie naczepy mogą parkować na noc. Mogą wyznaczyć miejsca chronione, takie jak Ambassador Bridge lub coś takiego”.

Rząd może również nakazać lub skierować dowolną osobę do świadczenia usług za odszkodowaniem, powiedział Lindsay. Teoretycznie mogłaby zostać wykorzystana do holowania ciężarówek blokujących ulice w centrum miasta.

Na spotkaniu z klubem liberalnym w poniedziałek rano Trudeau powiedział, że nie ma planów rozmieszczenia wojska. Przemawiając przed rozmową z Trudeau, premier Ontario, Doug Ford, wyraził   aprobatę. „Popieram rząd federalny i każdą jego propozycję przywrócenia prawa i porządku w naszej prowincji, aby upewnić się, że ustabilizujemy nasz biznes i handel na całym świecie” – powiedział na konferencji prasowej.

Premier Alberty Jason Kenney, który ma do czynienia z blokadą przejścia granicznego w Coutts, protestującym przeciwko ograniczeniom pandemicznym, powiedział, że nie uważa, by powoływanie się na tę ustawę było konieczne w jego prowincji.

RCMP ogłosiło w poniedziałek, że  funkcjonariusze aresztowali 11 osób po przeszukaniu trzech przyczep i znalezieniu broń podczas protestów w południowej Albercie.

„Mamy uprawnienia prawne, których potrzebujemy. Mamy zasoby operacyjne  i myślę, że w tym momencie, sytuacja kiedy rząd federalny sięga ponad nas bez oferowania niczego szczególnego, byłaby szczerze mówiąc nieprzydatna” – powiedział Kenney.

„Obawiam się, że  jeśli rząd federalny przystąpi do tego, sytuacja będzie dalej się zaogniać, a to może doprowadzić do przedłużenia  protestów”.

Ustawa o środkach wojennych była użyta  w czasie pokoju przez premiera Pierre’a Elliotta Trudeau podczas kryzysu październikowego.