Odnalezienie insygniów w Katedrze Wileńskiej to wydarzenie o wymiarze nie tylko archeologicznym, ale i historycznym. Wśród odkrytych przedmiotów znajdują się m.in. korony grobowe króla Polski i wielkiego księcia litewskiego Aleksandra Jagiellończyka, pierwszej żony Zygmunta Augusta Elżbiety Habsburżanki i jego drugiej żony Barbary Radziwiłłówny. W podziemiach znaleziono także berło i jabłko królewskie Barbary Radziwiłłówny. Oprócz tego, w skrzynce znajdowały się łańcuchy, medaliony, pierścienie, tabliczki trumienne i inne przedmioty.
Skarb Katedry Wileńskiej został odkryty nie po raz pierwszy – już w 1931 roku, podczas prac archeologicznych po powodzi wileńskiej, część insygniów została odnaleziona. Jednak przez wiele lat nie prowadzono dalszych poszukiwań.
Prawie cały skarb Katedry Wileńskiej był zamurowany lub schowany w katedrze w pierwszych dniach II wojny światowej, przynajmniej w dwóch częściach. Jeszcze nie wiemy, może tych części było więcej.
.jpg)
Przy otwieraniu schowka z insygniami obecni byli właściciele katedry. Przy wyjęciu koron i innych rzeczy był sam arcybiskup. Wszystkie przedmioty zostały przekazane do Muzeum Dziedzictwa Kościelnego, które obsługuje katedrę oraz kurię arcybiskupią w sprawach dziedzictwa artystycznego i kulturowego.
Insygnia grobowe, czyli korony, były wykonane już po śmierci władców. Nawet można określić w którym dniu, ponieważ po kilku dniach od śmierci ciała władców były wystawiane na widok publiczny i korony musiały być.
Korony Aleksandra Jagiellończyka i Elżbiety są wyrobami złotników, którzy pracowali przy dworze wielkoksiążęcym w Wilnie. Natomiast korona, berło i jabłko królewskie Barbary Radziwiłłówny, która zmarła w Krakowie, są wyrobami złotników krakowskich i zostały do Wilna przetransportowane z jej ciałem.
Część znalezionych skarbów znajdowała się w żelaznej skrzynce, która od blisko 90 lat stała w wilgotnym miejscu, więc prawie się rozsypywała. Jednak było widać, że wewnątrz jest złoto. Wyjęto skrzynkę ze schowka 16 grudnia 2024 r. wieczorem.
W 1939 roku, wkrótce po wybuchu II wojny światowej, gdy katedrze groziło zamknięcie, skarby zostały ukryte. Po odzyskaniu przez Litwę niepodległości podjęto kilka prób poszukiwań. Skrytka została odnaleziona i otwarta 16 grudnia ubiegłego roku.
