W ramach moich “ Zapisków kanadyjskich “ ( n.b. w jubileuszowym 30-tym ich odcinku ), jak się okazuje chętnie czytanych w regionalnej prasie w Polsce, postanowiłam przyjrzeć się szkolnictwu artystycznemu w Toronto i okolicach. Do jednej z takich szkół chodzi nasza wnuczka Del i na jej zaproszenie udaliśmy się do miejskiej galerii sztuki w Ratuszu, na wystawę najlepszych dzieł uczniów szkół średnich z całego regionu. Już przez 50 lat ta coroczna wystawa zatytułowana “ Ekspresje “ gości młodych artystów, dzielących się z widzami swoimi marzeniami o przyszłości- kreując świat w którym chcą zamieszkać, zamiast tego który jest im dany jako dziedzictwo przeszłości. Wybrana przez jury do pokazania na wystawie praca Del to “ Reine Frederick “ czyli SkorpioWyrek albo ZwierzoUpiór.
Przedstawia ona hybrydowy stwór, połączenie skorpiona, żmii, minogi i żabnicy, o przerażającym wyglądzie: ciele przypominającym wydłużoną, wężową formę żmii, pokrytą chitynowym pancerzem skorpiona, głowie z zębatymi szczękami lampreji i paszczą pełną hakowatych zębów. Taki drapieżnik idealnie nadawałby się do ciemnych głębin oceanu lub toksycznych pustyni. Rzeźba wykonana została z gliny, z zastosowaniem techniki formowania przez wygniatanie, wałeczkowanie i płatowanie.
***
Najzdolniejsi i najbardziej ambitni absolwenci tak sprofilowanych szkół średnich próbują kontynuować swoją edukację w torontońskiej Akademii Sztuk Pięknych (Ontario College of Art and Design OCAD). Uniwersytet ten oferuje mnóstwo programów i specjalizacji , w tym sztukę w trzech wymiarach 3D, czyli rzeźbę i instalacje przestrzenne; w trakcie czteroletniego kursu zakończonego stopniem BFA ( Bachelor of Fine Arts ). O przyjęciu na studia decyduje ocena portfolio kandydata; decyzja komisji rekrutacyjnej jest ostateczna i nie podlega apelacji.
Budynek OCAD, zaprojektowany przez słynnego architekta Willa Alsopa, ukończony został w 2004 roku. Przypomina on wielką czarno- białą skrzynkę, unoszącą się nad starszą częścią kampusu na cienkich, kolorowych filarach. Nie obyło się od kontrowersji przy realizacji tego projektu- przez jednych uważanego za nowoczesną ikonę Toronto, zdaniem innych nie pasuje on do otoczenia jako dziwaczna zabawka Lego w centrum miasta. Wewnątrz gmachu OCAD znajdują się trzy galerie akademickie, pomagające studentom w zdobyciu pierwszych doświadczeń kuratorskich i w prezentacji ich twórczości szerokiej publiczności.
W piękny, wiosenny dzień udałam się wraz z Panem Mężem spacerem do OCAD i sąsiadującej z nim galerii sztuki AGO, która posiada bogatą kolekcję rzeźb o znaczeniu historycznym oraz współczesnym. Jednym z historycznych eksponatów w kolekcji jest rzeźba “Archanioł Michał“ z około 1290 roku, wykonana z wapienia z pozostałościami polichromii. Innym znaczącym eksponatem jest “ Masakra niewiniątek “ autorstwa P.P.Rubensa (1577- 1640), nabyta w 2002 roku za 115 milionów $Cdn, a także prace takich mistrzów jak Gian Lorenzo Bernini (1598-1680) z jego autorstwa “ Popiersiem Papieża Grzegorza V“.
AGO jest domem dla największej, publicznej kolekcji prac Henry’ego Moore’a na świecie, przekazanej w 1974 roku jako darowizna od autora. H. Moore, Brytyjczyk ( 1898 – 1986 ), uznawany za jednego z najważniejszych rzeźbiarzy XX wieku, stworzył ponad 1100 monumentów w trakcie swojej kariery, pracując w kamieniu, drewnie, gipsie, brązie, ołowiu i włóknie szklanym. W Toronto znalazł idealne warunki do ekspozycji wielkiej ilości ( około 900 ) oryginalnych gipsowych modeli, makiet, rysunków oraz rzeźb w brązie, w wydzielonym Centrum jego imienia. W przestrzeni publicznej, poza Galerią, eksponowane są dwa monumenty Moore’a : “ Łucznik “ na placu przed Ratuszem oraz “ Dwie Duże Formy “ w parku Grange.
***
W tej samej dziedzinie sztuki, na naszym kanadyjskim i polonijnym terenie, działa małżeństwo wybitnych rzeźbiarzy- Anna i Wojtek Biczysko. Wojtek prowadzi własne studio w Toronto, specjalizując się w rzeźbach metalowych; jego prace znajdują się w kanadyjskich muzeach, kolekcjach prywatnych oraz przestrzeni publicznej. Główne obszary twórczości Anny to rzeźba w brązie, stali i ceramice oraz instalacje przestrzenne a także malarstwo i ilustracja.
Wspólnie zaprojektowali i wykonali pomnik “ Spirala Zwycięstwa “, odsłonięty w 2021 roku na terenie Centrum Kultury im. Jana Pawła II w Mississauga. Upamiętnia on polskich lotników, personel naziemny oraz członkinie Pomocniczej Lotniczej Służby Kobiet służących w Polskich Siłach Powietrznych u boku RAF podczas II wojny światowej.Pomnik składa się z 2 głównych elementów: obelisku czyli smukłej piramidy na trójkątnej podstawie oraz dynamicznej kompozycji górnej czyli rzeźby trzech samolotów symbolizujących walkę w powietrzu. Na obelisku umieszczony jest cytat Winstona Churchilla “ Nigdy w historii ludzkich konfliktów tak wielu nie zawdzięczało tak wiele tak nielicznym “.
***
I w sztuce kulinarnej znalazło się miejsce do nadania potrawom wymyślnych kształtów, do czego dobrze nadają się najróżniejsze galarety, n.p:
Retro mus- galaretka z łososia
Składniki: 1 puszka 213g łososia w wodzie, 2 torebeczki żelatyny, 1 łyżeczka soli cebulowej, ½ łyżeczki cukru, 1 łyżka soku z cytryny, kilka kropli sosu Tabasco, 1 puszka 284ml skondensowanej zupy pomidorowej, 1 mały 227 ml jogurt, ¼ kubka posiekanych ogórków marynowanych na słodko, ½ kubka posiekanego selera naciowego, ¼ kubka posiekanej zielonej papryki. Odlać i zatrzymać płyn z puszki łososia, mięso dokładnie rozgnieść. Dodać wody do płynu z puszki do objętości 1 kubka, posypać żelatyną i lekko podgrzać do jej rozpuszczenia. Wymieszać z pozostałymi składnikami, przelać do formy w kształcie ryby ( lub każdej innej ) i schłodzić przez 3- 4 godziny do stwardnienia musu. Przewrócić na półmisek wyłożony liśćmi sałaty, dekorowany plasterkami cytryny, oliwkami, kaparami i ewentualnie majonezem. Przerzucenie galaretki “ do góry nogami “ ułatwi umieszczenie spodu formy w gorącej wodzie na kilka sekund.
Może to być doskonały dodatek do śniadania Wielkanocnego.
Tunia Rybczyńska
