Wszystko o polskich paszportach (2) na pytania odpowiada konsul Frelak

Druga część konferencji prasowej w Konsulacie RP w Toronto

---

– To już trochę czasu minęło. Osoba będzie musiała poświadczyć posiadanie obywatelstwa polskiego.

W 2001 roku zaczął obowiązywać Centralny Rejestr Nabycia i Utraty Obywatelstwa Polskiego prowadzone przez MSWiA i osoby, które po 2001 roku wyrabiały polski dokument, były sprawdzane w tym rejestrze. Czy nie ma jakiejś adnotacji dotyczącej utraty obywatelstwa polskiego? Osoba mogła się zrzec wyjeżdżając z Polski, mogła zostać pozbawiona przez władze komunistyczne obywatelstwa; mogło być też tak, że rodzice osoby niepełnoletniej zrzekli się obywatelstwa, a to zrzeczenie rozciągnęło się na na dzieci.

Tak że po 2001 roku osoba jest weryfikowana pod tym kątem i tutaj mamy większą pewność. Natomiast co było przed 2001 rokiem, to w różnych urzędach  było rozproszone. Każdy urząd prowadził swoje archiwa. Teraz też jest tak, ale wkroczył rejestr centralny, rejestr dokumentów paszportowych i też wymiana informacji jest łatwiejsza i i lepsza między urzędami. Tak że tu osoba będzie musiała poświadczyć posiadanie obywatelstwa polskiego. Zachęcam do kontaktu mailowego z nami. My przekażemy osobie odpowiedni formularz, wniosek. Pokrótce opiszemy, jakie dokumenty powinna przygotować i wtedy będzie mogła się umówić poprzez konsulat na wizytę w sprawie obywatelskiej.

– Jest możliwość, jak najbardziej. Od przyszłego tygodnia już będziemy tutaj informować osoby, które będą wydawały paszporty, że z racji bliskości terminu wyborów, a wyborów (polskie prezydenckie – przyp. red.)  w Kanadzie będą 17 maja. Natomiast nas też obowiązuje termin 13 maja, kiedy to jest ostateczny termin dopisania się do spisu wyborców. Dzisiaj mamy 4 kwietnia. Z ostatniej analizy wniosków paszportowych, jakie wysyłamy, wynika, że czas oczekiwania na paszport to jest około czterech tygodni. Tak że już zbliżamy się do tego terminu, gdzie jesteśmy jakby na granicy. I od przyszłego tygodnia wszystkie osoby, które będą chciały wziąć udział w wyborach prezydenckich, a których paszporty, ich ważność nie wykracza poza pierwszego  czerwca, będą mogły złożyć wniosek o paszport tymczasowy na czas oczekiwania. I my wtedy będziemy starali się tego samego dnia paszport tymczasowy wydać z ważnością, która będzie przekraczała 1 czerwca, bo to druga tura, i na paszporcie tymczasowym osoba będzie mogła wówczas oddać głos. A więc jeżeli komuś paszport kończy się w sierpniu, we wrześniu tego roku, może spokojnie jeszcze czekać. A jak już teraz chce wymienić i nowy paszport, to może wstrzymać się z odbiorem tego nowego paszportu po okresie po wyborach, bo wtedy zapisze się do spisu wyborców i odda swój głos na podstawie aktualnego paszportu. A ten nowy paszport będzie sobie tutaj spokojnie, bezpiecznie czekał w konsulacie aż go dana  osoba odbierze.

Natomiast jeżeli komuś skończy się paszport 10 maja, 23 maja, no to tu zachęcam, żeby przy okienku złożył wniosek o paszport tymczasowy. Polega to na tym, że na tych samych danych po prostu jest wprowadzany drugi wniosek zdjęcie jest to samo. Opłata jest dodatkowa za paszport tymczasowy na czas oczekiwania. Dodatkowa opłata to jest 23 dolary. Natomiast dokumenty, jakie państwo złożą przy paszporcie 10-letnim będą wykorzystane na wprowadzenie wniosku o paszport tymczasowy. Tak że będą 2 wnioski. Paszport tymczasowy postaramy się tego samego dnia wydać, bo możemy go tu fizycznie wyprodukować w konsulacie. Paszport 10-letni jest fizycznie produkowany przez Państwową Wytwórnię Papierów Wartościowych w Polsce i przesyłany pocztą dyplomatyczną. Tak że jest jak najbardziej możliwość. Od przyszłego tygodnia już będziemy informować. Oczywiście decyzja należy do osoby, natomiast ja już tutaj gwarancji nie dam, że ten paszport przed 13 maja dotrze, albowiem po opuszczeniu murów tego konsulatu w systemie paszport już jest produkowany w Polsce, jest przesyłany. Może być strajk poczty,  awaria samolotu, różne, różne historie się dzieją, natomiast paszport tymczasowy osoba już będzie miała w ręku i na podstawie tego będzie mogła się dopisać do spisu wyborców i  zagłosować.

– To już zależy od osoby. Są dwie możliwości albo robimy równolegle transkrypcje kanadyjskich aktów i równoległe poświadczenie. Przy czym to wtedy dla osób oznacza jakby podwójną opłatę, na przykład za tłumaczenie.

– To znaczy ja bym zaczął od aktów stanu cywilnego, od uporządkowania swojej historii rodzinnej, bo też jeżeli chodzi o kolejne pokolenia, o dzieci, jest różnica, czy osoba była ze związku małżeńskiego, czy związku pozamałżeńskiego, czy było uznanie przez ojca czy nie było? Jakie było obywatelstwo, kiedy się dziecko urodziło? Tu też jeszcze ważna adnotacja.

Nowa ustawa o obywatelstwie polskim obowiązuje od 15 sierpnia 2012 roku i w przypadku dzieci urodzonych po sierpniu 2012 roku, dzieci nabywają obywatelstwo polskie, jeżeli co najmniej jedno z rodziców jest obywatelem polskim. Czyli wystarczy, że jeden z rodziców, matka lub ojciec w momencie urodzenia dziecka był obywatelem polskim, posiada ważny dokument, paszport, dowód. Ja to jestem w stanie w rejestrze sprawdzić, czy w archiwum i wówczas takie dziecko nabywa obywatelstwo i wtedy to dziecko trzeba zarejestrować w Polsce, czyli wystąpić o polski akt urodzenia. Na podstawie polskiego aktu urodzenia jestem dziecku w stanie nadać numer PESEL i dziecko otrzyma paszport.

Dla dzieci, osób, urodzonych przed 2012 rokiem obowiązywała inna ustawa, z 1962 roku i tam było, że dziecko nabywa przez urodzenia obywatelsko obywatelstwo polskie, gdy oboje rodzice są obywatelami polskimi, albo jedno z rodziców jest obywatelem polskim, a drugi rodzic jest nieznany bądź nieokreślone jest jego obywatelstwo lub nie posiada żadnego obywatelstwa.

Dziecko rodziców, z których jedno jest obywatelem polskim, drugie zaś obywatelem innego państwa, nabywa przez urodzenie, obywatelstwo polskie, jednakże rodzice w oświadczeniu złożonym przed właściwym organem, tu konsulem w ciągu 3 miesięcy od dnia urodzenia dziecka mogli wybrać obywatelstwo innego państwa. Czyli tu już sytuacja nie jest taka klarowna jak dla dzieci urodzonych po 2012 roku. I tutaj często musimy osoby odsyłać na poświadczenie posiadania obywatelstwa, bowiem to właśnie też urzędy, urzędy wojewody są w stanie zweryfikować poprzez rejestry te dane. Konsul nie ma uprawnienia do potwierdzania obywatelstwa. Ja mogę panu wydać dokument, natomiast poświadczy posiadanie obywatelstwa polskiego wojewoda, tak że dzieci z rodzin polsko-kanadyjskich, polsko-amerykańskich, urodzone przed tym rokiem 2012 jeżeli teraz by chciały nowy paszport, to jest poświadczenie posiadania obywatelstwa. Natomiast jeżeli dziecko się urodziło przed 2012 rokiem i rodzice od razu zarejestrowali, od razu dostałoby paszport i jest ta ciągłość paszportowa, jest kolejny polski paszport, bo ja nie mam wątpliwości, gdyż osoba wtedy była zweryfikowana.

– Dla dzieci do lat 18 wnioskują rodzice. Osoby pełnoletnie wnioskują same. Dołączają dokumenty, które są w stanie zdobyć, Jeżeli nie są w stanie zdobyć jakiegoś dokumentu, wówczas w formularzu, w punkcie uwagi piszą adnotacji, że nie utrzymują  kontaktu z rodzicem, z tatą, z mamą. Nie są w stanie uzyskać ich dokumentów.

Jeżeli rodzice np. urodzili się w Polsce, zawarli związek małżeński w Polsce, to dziecko zgodnie z przepisami może wystąpić do Urzędu Stanu Cywilnego z wnioskiem o wydobycie takiego aktu bez dodatkowego pełnomocnictwa. Tak że pan z Polski może uzyskać odpis aktu małżeństwa rodziców, składając taki wniosek w Polsce. I ten wniosek, i ten akt później pan dołączy do wniosku o poświadczenie obywatelstwa i na podstawie aktu urodzenia Pan wykazuje związek między dzieckiem, a rodzicem. Jeżeli z innych dokumentów wynika, że rodzice w momencie urodzenia dziecka posiadali ważne paszporty, to wtedy zgodnie z prawem, w momencie urodzenia rodzice byli obywatelami. Urząd potwierdza to obywatelstwo.

Ja chciałem powiedzieć, że to nie jest tak, że osoby muszą udowadniać posiadanie polskiego obywatelstwa. Natomiast my też nie możemy domniemywać, jeżeli osoba wyjechała z Polski na polskim paszporcie, natomiast przez 30 lat tutaj z różnych przyczyn –  nie wnikam jakich – nie odnawiała paszportu w konsulacie, ja tej osoby nie mam w archiwum, nie mam w systemach, bo na przykład nie miała nadanego numeru PESEL albo ma stare akty, no to mam takie prawo, żeby poprosić o dodatkowe informacje, na podstawie których zweryfikuję i będę w stanie potwierdzić te dokumenty.

Tak że naprawdę proszę tego nie traktować, że my chcemy komuś tutaj robić pod górkę, że to jest zła wola urzędnika;  takie są przepisy. My jesteśmy rozliczani za przestrzeganie prawa. I jeżeli, proszę państwa, komuś zostanie niezgodnie z prawem, wydany polski paszport, później dzieci, takiej osoby dostaną polskie paszporty i się okaże to było niezgodne z prawem, to są bardzo duże komplikacje, bo na podstawie tych dokumentów były mogły być zaciągane różne zobowiązania finansowe, a później te zobowiązania mogą być nieważne z przyczyn formalnych, bo osoba nie była obywatelem polskim i jako taka na przykład nie mogła nabyć nieruchomości, bo cudzoziemcy muszą mieć zezwolenie ministra MSWiA, żeby nabywać nieruchomości. To są naprawdę bardzo poważne rzeczy i tutaj bym chciał uczulić i zaapelować, żeby sprawdzać, kiedy mieliśmy, jakie mamy dokumenty u siebie. Jeżeli ktoś z ważnym paszportem na przykład jedzie do Polski i wie, że w Polsce będzie ponad 3 – 4 tygodnie, proszę spróbować podejść do Urzędu Gminy i zawnioskować o wydanie dowodu osobistego.

Dowód osobisty w Polsce jest wydawany za darmo, a Państwo będą mieli drugi dokument, który potwierdzi nie tylko obywatelstwo polskie, ale także tożsamość polską. I na podstawie ważnego dowodu osobistego państwo mogą podróżować po Unii Europejskiej w strefie Schengen, a także okazywać go przed polskimi urzędami.

Z tego, co wiem, niektóre banki akceptują tylko dowody osobiste. To też jest dla państwa ułatwienie, bo wtedy państwo mają dwa dokumenty, które jak zachodzą datami ważności, mają państwo ciągłość ważności dokumentu. I to jest dla państwa ułatwienie, bo później, jeżeli coś trzeba, państwo zawsze mają pod ręką ważne dokumenty.

Jeżeli chodzi o różnice w danych osobowych, część osób zmienia w Kanadzie nazwiska, imię. W Polsce jest Małgorzata, w Kanadzie jest Margaret. W Polsce jest Jan, w Kanadzie jest John. Proszę państwa, państwo powinni mieć spójność. Państwo są jedną osobą i powinny mieć spójne dane. Jeżeli podróżujemy do Polski, podróżujemy na dwóch paszportach i w Polsce zgodnie z przepisami, jeżeli osoba posiada podwójne obywatelstwo, jest traktowana przez władze polskie jako obywatel Polski i nie może się powoływać na to, że jest Kanadyjczykiem.

– Może powstać problem przy wyjeździe z Polski, albowiem zgodnie z przepisami obywatel Polski może przekroczyć granicę państwową też na nieważnym paszporcie, tak że zostanie wpuszczony do Polski, natomiast już wyjechać z Polski nie.

Może być tak, że zostanie zmuszony, żeby w Polsce wyrabiać paszport, co też troszkę trwa krócej może niż w Kanadzie, ale to też zajmuje trochę czasu. Jeżeli chodzi o kwestie obywateli RP, z podwójnym obywatelstwem, to jest komunikat Komendy Głównej Straży Granicznej i zachęcam Państwa do zapoznania się z nim. I jest też odpowiedź na zapytanie Rzecznika Praw Obywatelskich dotyczące właśnie traktowania osób z podwójnym obywatelstwem. I tutaj Straż Graniczna jasno odpisuje  zgodnie z przepisami; albo się jest obywatelem polskim, albo się jest cudzoziemcem. Nie ma stanu pośredniego.

Jeżeli osoba posiada więcej niż jedno obywatelstwo, co jest dopuszczalne prawem, to jednak przed polskimi władzami powinna się posługiwać polskim obywatelstwem, bo inaczej mogą być różne problemy i też osoba wjedzie na polskim paszporcie, wyjedzie na kanadyjskim, ucieknie. No mamy różne problemy, jeżeli osoba wjedzie na kanadyjskim paszporcie, a wyjedzie na polskim paszporcie, to w systemach kontroli będzie tak, że wjechał Kanadyjczyk i cały czas jest tak i nie wyjechał. I później jak osoba będzie po raz kolejny wjeżdżała, mogą być problemy, że nie dopełniła obowiązków.

– A dlaczego nie na polskim?

– Może się pan pojawić. Natomiast w zasadzie, ja bym apelował, żeby jednak, czy do Polski, czy do strefy Schengen wjeżdżać na polskim paszporcie. Wtedy pan nie musi się martwić o wizy, o jakieś pozwolenia i tak dalej. A jak się coś wydarzy i się okaże, że pan nie ma polskiego paszportu, no to wtedy mogą być problemy. Tak że tu zachęcam, żeby wjeżdżać na polskich paszportach. A jak państwo wracają do Kanady, to państwo okazują paszport kanadyjski  na lotnisku w Okęciu, jak tam  państwa pytają przewoźnik czy służby, jaki jest państwa tytuł w Kanadzie? Pan wyjmuje kanadyjski paszport; nie ma dyskusji. Tak że to jest ułatwienie, posiadanie podwójnego obywatelstwa. Natomiast trzeba być świadomym pewnych ograniczeń; w Kanadzie pan polskiego paszportu nie okaże.

Ja też panu, na przykład w Kanadzie, jeżeli Pan będzie miał odczucie, że Pana władze kanadyjskie dyskryminują czy źle potraktowały, to ja Panu nie udzielę pomocy konsularnej, bo pan jest obywatelem kanadyjskim i Kanadyjczycy powiedzą przepraszam, nasz obywatel, nic państwu do tego.

Jeżeli chodzi o te dane osobowe. Tak jak mówiłem, tutaj jest apel, żeby państwo starali się aktualizować swój stan cywilny w polskich rejestrach, jeżeli chodzi o dzieci, jeżeli chodzi o swoje dane. I też jeżeli chodzi o spójność danych, bo też może być tak, że wielu z państwa pracowało w Polsce, wyjechali z Polski, przyjechali do Kanady, w Kanadzie państwo zmienili dane. W Kanadzie pracowali i teraz państwo już idą na zasłużoną emeryturę i chcą pobierać emerytury z Polski. Z Kanady mamy umowę polsko kanadyjską, ale może być tak, że ZUS będzie miał pewne wątpliwości, bo jeżeli w Polsce pracował Jan Nowak, w Kanadzie John Nowak, to może powiedzieć, że to są dwie różne osoby.

I wtedy państwo będą musieli wyjaśnić, że Jan Nowak, który wyemigrował do Kanady, to jest ten sam Jasiu i że mu się należy ta emerytura, a nie, że to jest John Novak, który jest inny, bo Nowaków mamy tysiące. Tak że na to też chciałem zwrócić uwagę, także te kwestie spadkowe, one są istotne, one w którymś momencie mogą wypłynąć i państwo mogą mieć problem. Posiadanie ważnego dokumentu; dowód osobisty jest obowiązkowy dla osób, które mieszkają i są zameldowane w Polsce. Paszport nie jest obowiązkowy. Osoba posiada prawo do paszportu i ja też nie mogę odmówić osobie paszportu, chyba że na wniosek sądu lub prokuratury. Natomiast państwo mają rodziny w Polsce. Czasem trzeba szybko coś podjąć, jakieś rzeczy. Jeżeli mamy ważny paszport, dowód nie ma problemu. My paszport tymczasowy, nie tylko na czas oczekiwania na paszport 10 letni, ale w sytuacjach wyjątkowych, też jesteśmy w stanie dać. Natomiast wtedy ja potrzebuję dodatkowych informacji. Jaka jest sytuacja. Dlaczego państwo muszą pilnie pojechać do Polski? Bo po prostu my też na lewo i prawo, nie możemy paszportów dawać, bo to jest bardzo poważny dokument, na którym są tak prawa jak i obowiązki. Jeżeli zweryfikujemy, że rzeczywiście w rodzinie coś się wydarzyło, albo państwo muszą pilnie do Polski jechać w sprawach biznesowych i tak dalej, a akurat tydzień temu paszport utracił ważność albo nieszczęśliwie został zalany kawą itd. My państwu jesteśmy w stanie pomóc, natomiast wcześniej prosimy o kontakt.

– Nie będzie miał, bo w Polsce będzie traktowany jak obywatel Polski? Bo jeżeli  nawet wjeżdżając do Polski na paszport kanadyjski i posługując się nim, pan ma numer PESEL, to pan w Polsce, w polskich rejestrach figuruje jako obywatel polski. I jak pan pójdzie do szpitala, albo pana napadną i pan pójdzie na komisariat policji i pana zapytają o dokument tożsamości, no to wtedy PESEL pana wpiszą. No to im wyskoczy pan Andrzej Kumor, obywatel polski. I wtedy konsul kanadyjski nie ma nic do tego. Na to trzeba mieć wzgląd, jeżeli państwo mieszkają w Kanadzie, naturalnie posługują się kanadyjskimi dokumentami; jak państwo jadą do Polski albo przed polskim konsulem państwo się co do zasady legitymują polskimi dokumentami.

– W Polsce jest zameldowanie, natomiast tutaj już bym odsyłał do gminy. Ja wiem, że wiele osób nie wymeldowuje się opuszczając Polskę. Teraz na nowych dowodach już nie ma adresu, kiedyś był adres zameldowania, teraz nie ma. Natomiast jest obowiązek meldunkowy, on miał być zniesiony. Natomiast co do zasady nadal jest. Ale jak państwo mają w systemie, bo to widać,  to nie powinno być problemów. Odnośnie dowodu osobistego nie chcę pani wprowadzić w błąd, bo tym się nie zajmuję. To co mogę zrobić, jako konsul to przyjąć zgłoszenie utraty dowodu osobistego. Jak tutaj panią okradną, to ze względów bezpieczeństwa, warto zgłosić taką utratę, żeby ktoś później pani danych nie wykorzystał i nie zaciągał kredytów, bo teraz niestety mamy do czynienia z coraz większą liczbą takich przestępstw, jeżeli chodzi o wykorzystanie nieuprawnione danych.

Utratę paszportu i dowodu można zrobić online, jeżeli się ma profil zaufany, też wejść na stronę www.obywatelgov.pl. Tam są już instrukcje, jak to zrobić, ale też można zrobić w konsulacie. Sugeruję kontakt z urzędem, gdzie pani wcześniej wyrabiała i powiedzieć, że pani tutaj mieszka w Kanadzie ma Pani ważny paszport albo i w Polsce będzie chciała wyrobić dowód osobisty. Są osoby, które podczas pobytu w Polsce złożyły wniosek o dowód osobisty, nie zdążyły go odebrać i on tam sobie czeka. Ja w systemie mam podgląd i widzę, że osoba złożyła ten wniosek tak że dla mnie w tym momencie osoba też jest obywatelem Polski, bo urząd w Polsce zaakceptował ten wniosek. Jakby miał wątpliwości, to by wniosku nie zaakceptował. Procedura została przeprowadzona praktycznie do końca, pozostało tylko odbiór. Tak że osoba podczas kolejnej podróży może ten dowód odebrać. A więc mówię, posiadając dwa dokumenty naprawdę jesteśmy o wiele bardziej elastyczni i spokojniejsi, jeżeli chodzi o różne kwestie, bo życie zna różne historie i może się okazać, że nagle potrzebujemy…

– Czy ja mogę bardzo szybko, w kwestii sugestii tematyki na następne spotkanie nie wiem, czy Państwo będą zainteresowani, ale tak sobie pomyślałam, że to jest trochę związane z tymi kwestiami tożsamości. Kwestia powrotu do Polski co jest, jak ktoś się decyduje po 30 latach życia tutaj wrócić do Polski. Jakie są implikacje? Jakie są problemy, którymi należałoby się zająć?  .

– To jest ciekawy temat, to, co ja mogę powiedzieć, to, że na pewno warto mieć na starcie już wszystkie ważne dokumenty, czyli paszport, dowód, polski, akt urodzenia, małżeństwa. Jeżeli z dziećmi jedziemy tak samo, akt urodzenia polski, bo zaoszczędzi to dużo chodzenia, załatwiania i po prostu na wejściu Pan jest tak samo traktowany jak wszyscy inni obywatele polscy, mieszkający w Polsce. Tak że Pan może drugiego dnia po wylądowaniu iść do notariusza. Pan kupuje dom, pan załatwia, Idzie do banku, otwiera konto na tej samej zasadzie, jak wszyscy, którzy tam mieszkają. Tak że tu nie ma żadnych ograniczeń. Natomiast te kwestie finansowe, też adaptacyjne, no to emerytury. Być może emerytury.

Wiem, że na zachodzie Kanady, tak jak państwo śledzą stronę internetową Polska, w Kanadzie było spotkanie z przedstawicielami ZUS u. Być może też tu na wschodzie czy w centrum Kanady będzie podobne. Sugeruję śledzić komunikaty na tej stronie. Wiem, że przedstawiciele ZUS odwiedzają państwa europejskie czy pozaeuropejskie, gdzie jest duża emigracja polska i służą informacją właśnie jeżeli chodzi o uznawalność uprawnień, o  te umowy dwustronne, jakie mamy. I wtedy oni naprawdę służą dla Państwa o wiele większą informacją w szczegółach. Ja mogę Państwu powiedzieć, że ZUS oddział w Łodzi się zajmuje, Kanadą. Tak że jakby państwo mieli jakieś pytania, to proszę odszukać dane kontaktowe i tam kierować swoje zapytania. Ten oddział zajmuje się Kanadą, zna specyfikę, dokumenty, jest w kontakcie z odpowiednikami kanadyjskimi. A myślę, że jeżeli coś się należy, a państwo ciężko pracowali i teraz chcieliby korzystać z tych nabytych uprawnień i z wypracowanego majątku, to trzeba korzystać, tak?

Dziękuję wszystkim za uczestnictwo w dzisiejszym spotkaniu.